Osiek

Osiek

W skład gminy Osiek wchodzą dwie wsie: Osiek i Głębowice. Osiek leży na południowo-wschodnim obrzeżu Kotliny Oświęcimskiej, wśród morenowych wzgórz, jego środkiem płynie Potok Osiecki. Głębowice zaś położone są na pagórkowatym obszarze we wschodniej części gminy, nad potokiem Stronik. Do gminy Osiek można dojechać od strony zachodniej drogą wojewódzką Oświęcim-Kęty, a od strony wschodniej drogą powiatową Wadowice-Wieprz-Osiek. Obszar gminy wynosi 41,18 km2. Zamieszkuje ją około 8 tys. mieszkańców. Wsie wchodzące w skład gminy mają bardzo bogatą historię.

Swą nazwę Osiek wywodzi od budowanych na leśnych terenach przygranicznych, we wczesnych wiekach, obronnych warowni z pni drzewnych, zwanych „osiekami”. Wieś od początku swego istnienia wchodziła w skład księstwa oświęcimskiego. W 1278 roku wymieniona jest jako „Ossech”. W 1317 r. książę oświęcimski Władysław nadał przywilej na sołectwo w Osieku swojemu „słudze”. Około połowy XV w. wieś wchodziła w skład królewszczyzny po sprzedaży przez księcia Jana Scholastyka księstwa oświęcimskiego królowi Polski Kazimierzowi Jagiellończykowi. Z końcem XV w. oddana pod zastaw bogatemu mieszczaninowi krakowskiemu Jerzemu Orienthowi za pożyczone przez króla sumy. Ten następnie odstąpił ją podskarbiemu koronnemu Jakubowi Dębińskiemu. W 1468 r. Dębiński sprzedał Osiek Janowi Szaszowskiemu. W 1504 r. przechodzi w ręce
króla Aleksandra Jagiellończyka, który zamienia go z Balcerem z Dębowca herbu Kornicz na jego dziedziczne wsie: Bujaków, Kobiernice i Porąbkę. Odtąd Osiek stracił prawa królewszczyzny i stał się własnością prywatną. W 1515 r. Balcer sprzedaje wieś kupcowi i rajcy krakowskiemu Jerzemu Zebartowi, a ten po upływie 18 lat Bethmanom Zajfredom. Poprzez koligacje rodzinne do roku 1558 pozostaje w rękach kilku rodów mieszczańskich.
W roku 1558 Osiek przeszedł w ręce Balcera Porębskiego, a następnie jego syna Mikołaja Porębskiego. W 1653 r. Zygmunt i Jędrzej Porębscy dzielą się dobrami, przy czym Zygmuntowi przypadł Dolny Osiek z zamkiem. W rękach Porębskich herbu Kornicz Osiek Dolny i Górny utrzymał się aż do 1682 roku, kiedy to w drodze spadku przeszedł na ich powinowatych Nielepców herbu Prus, a następnie Branickich i Szembeków. Osiek stanowił
jedną z najbogatszych posiadłości w okolicy Oświęcimia. Według inwentarza z 1776 r. sporządzonego za kasztelanowej Walerii z Szembeków Branickiej, żony kasztelana Racławskiego, nazywany był „państwem osieckim”. Około 1799 r. od Walerii Branickiej dobra kupił baron Karol Wacław Larisch, a potem odziedziczył je jego syn, również Karol, doprowadzając majątek do znacznego powiększenia (ok. 950 ha) i nabycia kilku sąsiednich wsi. Po jego śmierci w 1869 r. dobra osieckie przeszły przez młodszą córkę Adelę w ręce Narcyza Dunin – Borkowskiego. W 1884 r. osieckie dobra nabył baron Oskar z Rudna Rudziński herbu Prus III.


Pałac w stylu orientalnym
Stary kościół drewniany z początku XVI w.
Kasztel
Zespół Śpiewaczy " Osieczanie "

Pałac w Osieku to wyjątkowa w skali kraju budowla w stylu mauretańskim w położona w Osieku między Oświęcimiem, a Kętami. Pałac sięga korzeniami XVII wieku. Cały obiekt składa się z kilku budynków, jest położony w malowniczym parku, w otoczeniu jezior. We wnętrzach pałacu znajduje się niewielkie prywatne muzeum rodu Rudzińskich.

Zespół pałacowy w Osieku składa się z pałacu, wokół którego rozmieszczone są oficyny "Kasztel", "Dom Sędziego" i "Ogrody". Wszystkie budynki położone są parku.

Pierwsze informacje na temat dworu obronnego w Osieku pochodzą z 1653 roku. Prawdopodobnie jednak dwór istniał w tym miejscu dużo wcześniej. W 1784 roku osiecki majątek kupił baron Karol Wacław Larisch, który gruntownie przebudował obiekt przekształcając go w klasycystyczny pałac.

Obecny kształt pałacu jet efektem kolejnej przebudowy, jakiej dokonał syn barona, Karol Józef Larisch, najprawdopodobniej w 1835 roku według projektów włoskiego architekta Franciszka Marii Lanciego.Pałac był w posiadaniu rodziny Larischów niemal do końca XIX wieku

W 1885 roku zaniedbaną i zadłużoną posiadłość wykupił baron Oskar von Rudziński i przywrócił jej dawny blask. Po jego śmierci w latach 1919-1940 pałacem zarządzali jego synowie. W czasie II wojny światowej majątek przejęli Niemcy zmuszając Rudzińskich do opuszczenia Osieka. Po 1945 majątek został znacjonalizowany, a Rudzińskim za czasów PRL nadano zakaz zbliżania się do posiadłości na odległość 30 km.

Rodzina Rudzińskich odzyskała pałac oraz budynki gospodarcze w styczniu 2009 roku. Obecnym właścicielem pałacu jest Maciej Rudziński, ostatni z rodu Rudzińskich, wychowany w Osieku.

W pałacu w trakcie organizowanych tutaj licznych bali i spotkań bywali m.in. prezydent Ignacy Mościcki, generał Józef Haller, marszałek Józef Piłsudski i kardynał Adam Stefan Sapieha, a także akwarelista Julian Fałat.


Kościół św. Andrzeja w Osieku zbudowano najprawdopodobniej w latach 1538–49 na miejscu poprzedniego. Jest to późnogotycka budowla odmiany śląskiej . W końcu XV i na początku XVII w. kościół służył jako zbór kalwiński. W 1907 r. w Osieku wybudowano nowy kościół murowany – od tego czasu drewniany kościół nie jest użytkowany. Wewnątrz kościoła, na stropach i ścianach zachowały się resztki malowideł z XVI, XVII i XVIII w. Swoimi kształtami zachwycają barokowy ołtarz główny i rokokowa ambona w kształcie łodzi z 2 poł. XVIII w. Kościół otoczony jest pomnikowymi dębami liczącymi ponad 500 lat.

9 komentarzy:

  1. Zawirowania, koneksje, dziedziczenie, odstępowanie, sprzedaż, kupno - aż się pogubiłem, wielu właścicieli miał ten Osiek. Akcja jak w Modzie na sukces ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dokładnie tak samo pomyślałam, jak tylko o tym przeczytałam :)

      Usuń
  2. Bardzo ładna pocztówka. Bardzo tradycyjna :)

    OdpowiedzUsuń
  3. Ładna pocztówka. Ten zespół w strojach ludowych dodaje jej uroku :)

    OdpowiedzUsuń
  4. Historia faktycznie burzliwa, ale drewniany kościółek mają piękny :) No i urocze stroje!

    OdpowiedzUsuń
  5. W Polsce miejscowości o takiej nazwie jest ponad 30. Ciekawe czy miasta Osijek w b. Jugosławii ma coś wspólnego z tymi polskimi miejscowościami?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To prawda, mnóstwo jest miejscowości o tej nazwie :)

      Usuń
  6. Zastanawiałam się, o który Osiek chodzi, bo obok Torunia też jest Osiek, ale chyba nie ma tam pocztówek, bo to niewielka mieścina, jeździłam tam nad jezioro, gdy byłam młodsza. :)
    Ciekawa kartka :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Osiek, z którego jest ta pocztówka położony jest w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Osiek :)

      Usuń

Litwa - Góra krzyży

Kontynuując naszą wycieczkę udajemy się na Górę krzyży. Góra Krzyży Kryžiu kalnas, to nieduże wzgórze, nieraz nazywane również Górą Zamko...

Copyright © 2014 Palcem po mapie , Blogger